You are currently viewing Pyrzyckie bractwo strzeleckie

Pyrzyckie bractwo strzeleckie

Bractwa strzeleckie i ich historia ściśle powiązana była z historią miast i mieszczaństwa. Już w VII wieku  zaczęły się tworzyć organizacje miejskie, zrzeszające rzemieślników, którzy ćwiczyli umiejętności strzelania do celu, a w sytuacji zagrożenia stanowili straż cywilną biorącą udział w obronie miasta przed wrogiem. Kiedyś ćwiczono strzelania z łuków i kusz, a po wynalezieniu prochu strzelniczego do miotania pocisków zastąpiono je bronią palną. Bractwa strzeleckie powstawały ze względów ekonomicznych i politycznych, uczestniczyły w decydowaniu o sprawach miejskich, prowadzeniu handlu i rzemiosła. Ich niezależność wiązała się z udziałem w odpowiedzialności za bezpieczeństwo i obronę miast. Miały swoich świętych patronów, swoje odznaki i symbole, specjalne ubiory, sztandary, statuty zawierające instrukcję i obowiązki członków oraz reguły postępowania dotyczące organizacji wszelkich wydarzeń. Członkami bractw strzeleckich mogły zostać osoby bez skazy. Byli to przede wszystkim członkowie władz miejskich, szanowani powszechnie rzemieślnicy i kupcy. Wnosili opłatę wpisową i roczną składkę. Z czasem bractwa strzeleckie stały się organizacjami dbającymi o wyszkolenie wojskowe mieszczan. Organizowano (najczęściej w niedzielę) turnieje strzeleckie. Strzelano do celu, który wyglądem przypominał ptaka, zazwyczaj koguta, czyli po staropolsku kura. Stąd też wywodzi się nazwa bractw  w Polsce – bractwa kurkowe. Bractwa strzeleckie za swój udział w obronności miast otrzymywały wiele przywilejów i praw. Stawały się bogate i elitarne. Liczne nagrody i przywileje otrzymywali zwycięzcy turniejów strzeleckich. Najlepszy strzelec, który strącił kura z żerdzi otrzymywał srebrny łańcuch z wizerunkiem kura i tytuł króla kurkowego na okres jednego roku. Przez ten czas nie płacił podatków do kasy miejskiej i mógł bez cła sprowadzać piwo, wino i inne towary. Na tych samych zasadach zakładano bractwa strzeleckie w Polsce.

W Pyrzycach dom strzelecki funkcjonował na podwalu między ulicą Młyńską i wałem opodal Młyna Fortecznego. Znajdowała się tam również sama strzelnica (widoczna na fotografii). Ślady po torze strzeleckim zachowały się do czasów współczesnych. Do lat 60. XX wieku teren był nawet wykorzystywany jako strzelnica.

Pod koniec XIX wieku w skład bractwa wchodziło 78 osób: 7 członków honorowych, 2 królów, głównodowodzący, plutonowy i 65 strzelców. Coroczne zebrania odbywały się trzeciego dnia Wielkanocy, do 1832 roku – 11 maja, w trzeci dzień Zielonych Świąt odbywały się zawody sportowe. Święto kurkowe w XX wieku połączone było z popisami kuglarskimi, „wesołym miasteczkiem”, ludowym festynem i jarmarkiem.1  

Prezentowana litografia (ze zbiorów własnych) przedstawia siedzibę bractwa wraz ze strzelnicą, powstała w 1870 roku i była autorstwa Alberta Pitta.   

Dr Wojciech Kuźmiński 

1 Wykorzystano materiały: E.Rymar, „Pyrzyce i okolice poprzez wieki”, 2009

Facebook
Twitter
LinkedIn