Wszystkie budynki i budowle, które są udokumentowane w moim zbiorze pocztówek, można traktować już jako zabytkowe, historyczne, będące świadectwem minionej epoki. Są takie, które przetrwały próbę czasu i możemy dalej je podziwiać, obserwować czy i jak się zmieniły. Niestety, liczne znajdują się w ruinie albo fizycznie w ogóle ich już brak, stąd również duża wartość dokumentalna („zabytkowa”) samych kart pocztowych.

„Gdyby zaginęły wszystkie biblioteki, wszystkie galerye, wszystkie źródła, z których przyszłość czerpać kiedyś będzie mogła znajomość naszych czasów, a zachowały się trafem tylko ilustrowane karty pocztowe w tych czasach wydane – wystarczyłyby one zupełnie do odtworzenia dziejów naszej z końca XIX a początków XX w. europejskiej cywilizacji” – (Adam Łada Cybulski, Katalog Wydawnictwa Kart Pocztowych Artystycznych J. Czernecki, Wieliczka 1909).

Trudno dzisiaj podważać trafność spostrzeżenia Adama Łady Cybulskiego, publicysty i autora prac krytycznych z dziedziny literatury i sztuki z początku XX w. Z biegiem lat same pocztówki również przybierały coraz bogatszą i bardziej atrakcyjną formę, budzącą zachwyt jeszcze i w naszych czasach. Były piękne, nie tylko urokiem przedstawionych widoków, ale również własnym wykonaniem.

„Kto by pomyślał przed laty – pisała Z. Grabska w 1924 r. w „Naokoło świata” – że ta mała karteczka, która jak motyl barwny przysiada wśród bibelotów na stylowym sekretarzyku wielkiej damy, i wśród książek na poważnem biurku uczonego, i wśród gałganków na poddaszu biednej szwaczki, i wśród rondli na stole kuchennym, i w koszarach żołnierskich, i w chałupie chłopskiej, gdzie „ojce” czekają na wieść od syna z „Hameryki” – kto by to niegdyś pomyślał, że pocztówka będzie przyjaciółką, pośredniczką, nieodłączną towarzyszką całej cywilizowanej ludzkości i że stanie się jedną z charakterystycznych i nieprzemijających cech kultury nowoczesnej”.

Czy taką „przyjaciółką” kartka pocztowa pozostaje również w dzisiejszych czasach? Wydaje się, że okres świetności ma już chyba za sobą. Skutecznie wypierana jest przez cyfrowe formy przekazu wiadomości. Z pewnością nowocześniejsze, ale nienaznaczone taką estymą. Pozostają zbiory kolekcjonerów. Podobnie jak dziś, przed II wojną światową najliczniejsi byli zbieracze kart z widokami miast i wsi. Do dobrego tonu należało posiadanie zbioru pocztówek wysyłanych z miast, których widoki przedstawiały. Podróżujący kolekcjonerzy nie przywozili jednak pamiątkowych widoków Krakowa, Paryża czy Wiednia, a wysyłali je drogą pocztową na swój domowy adres. Może warto wrócić do tych pięknych praktyk?

Prezentowana pocztówka przedstawia zabudowania dworskie we wsi Wójcin (gm . Warnice). Obiekt do dziś użytkowany, odnowiony w nieco zmienionym stylu. Kartka została nadana na poczcie w Barnimiu 13.10.1914 roku do odbiorcy w Berlinie – Pankow. Wydawca: P.Kasper ze Szczecina.

dr Wojciech Kuźmiński