W pierwszym tegorocznym wydaniu Pulsu Powiatu nie znajdziemy skanu tradycyjnej już widokówki, lecz kopię pewnej starej litografii. Znajdują się na niej ryciny najbardziej monstrualnych i chyba najbardziej ciekawych architektoniczne bram na Pomorzu. Aż dwie z nich to pyrzyckie bramy: Bańska i Szczecińska (odpowiednio trzecia i piąta od lewej). Pozostałe to bramy, które przetrwały do współczesnych czasów, tj.: Świecka, którą można podziwiać w Chojnie, stargardzka Brama Młyńska (zwana też Portową) oraz brama zlokalizowana w nieodległym niemieckim Prenzlau, znana jako Mittelteltorturm. Niestety, pyrzyckie bramy najbardziej ucierpiały podczas II wojny światowej. Z Bramy Szczecińskiej pozostała jedynie część przyziemia, a z Bramy Bańskiej, po rewaloryzacji, zachowana część dolna (czworoboczna i czterokondygnacyjna), górna część ośmioboczna nie istnieje. Zespół średniowiecznych murów obronnych w Pyrzycach stanowi jedno z ciekawszych i stosunkowo dobrze zachowanych fortyfikacji miejskich na terenie Pomorza Zachodniego, o wybitnych wartościach naukowych i historycznych. Zachowany został zasadniczy pierścień murów, wspomniane bramy, baszty, czatownie, furty oraz elementy obwałowań – wały i fosy (planty i ogrody).
Brama Bańska usytuowana jest w południowym ciągu murów, wzniesiona w trzech etapach: koniec XIII w., Pierwsza połowa XV w. (dolne kondygnacje), XVI w. (tambur). Była to brama dwustopniowa: część dolna, czterokondygnacyjna, założona na planie kwadratu o boku 780 cm, z dwiema szkarpami, górna (nieistniejąca) ośmioboczna o wym. zewnętrznych ok. 540 x 500 cm, z hełmem ostrosłupowym. Przyziemie z ostrołukowym przejazdem, a na wyższych kondygnacjach otwory szczelinowe, różnej wielkości blendy, fryzy ząbkowe i arkadowe oraz krenelaż z gankiem. Część ośmioboczna posiadała otwory szczelinowe i krenelaż z gankiem. Ściany murowane z cegły ceramicznej o wiązaniu wendyjskim (część dolna), nietynkowane. W elewacji wschodniej ślady zamurowanego danskeru (latryny). Brama Szczecińska ulokowana była w północnym ciągu murów, została wkomponowana w istniejący system obronny ok. połowy XIV w. i nadbudowana w XVI w. Obecnie zachowana w formie szczątkowej, tj. ostrołukowy przejazd (po rewaloryzacji). Warto też w kilku zdaniach scharakteryzować pozostałe obiekty.Brama Świecka (Chojna) zbudowana jest na planie kwadratu o wymiarach 9,8 × 9,5 metra. Stopień dolny o grubości ścian 2,2 metra, posiada pięć kondygnacji. Na pierwszym i drugim poziomie obronnym umieszczono po cztery nisze ze strzelnicami. Na trzecim poziomie widoczne są trompy za pomocą których część graniasta przechodzi w partię ośmioboczną. Człon ośmioboczny posiada trzy poziomy, zwieńczone platformą ze stożkiem. Wszystkie poziomy posiadały połączenia drabinowe. Do czterech narożnych wieżyczek prowadzą odrębne klatki schodowe, bez połączenia z częścią ośmioboczną. Z boku Bramy Świeckiej znajduje się świetnie zachowany wykusz.
Brama Młyńska (Stargard) zaopatrzona w dwie wieże posiada herb miasta nad podwójnym szyldem. Brama obejmuje ramię Iny, która kiedyś poruszała stary młyn miejski i jest jedyną bramą wodną na Pomorzu. Przy obydwóch wieżach bramy, poniżej wieńca blanek, znajduje się ukośnie ustawiona żelazna sztanga, z której zwisa żelazny łańcuch. Te żelazne łańcuchy zostały tam umieszczone przez magistrat, wówczas gdy Stargard stał się miastem hanzeatyckim. Ilość ogniw łańcuchów odpowiada liczbie głosów, jakie miasto mijało podczas obrad i głosowań w dni handlowe. Mittelteltorturm (Prenzlau) była najmłodszą wieżą murów miejskich i została zbudowana w XV wieku. W 1923 roku dobudowano do wieży pijalnię. Dzisiaj można znaleźć tam odpocząć w pięknym pensjonacie.
Wojciech Kużmiński
