Po zakończeniu I wojny światowej okazało się, że koszty związane z samym jej prowadzeniem, a następnie koniecznością odbudowy infrastruktury technicznej, w wielu państwach kontynentu, skutkowały całym szeregiem niekorzystnych zjawisk w systemach ekonomicznych i pieniężnych. Wycofywanie, niemal w panice oszczędności, przy szalejącej inflacji i jednoczesnym zwrocie społeczeństwa Pomorza na zapotrzebowanie na bezpieczniejsze metale szlachetne, spowodowały niemal całkowite zniknięcie monet z powszechnego obiegu! Pomysłem na powrót do „normalności” miało być wprowadzenie lokalnych pieniędzy zastępczych. W krajach niemieckich prawo do emisji tzw. „notgeldów” posiadały władze samorządowe (pyrzycki przykład na fotografii obok), banki, przedsiębiorstwa, a nawet majątki ziemskie. Sytuacja szybko jednak wymknęła się spod kontroli, gdyż pieniądze takie zaczął produkować niemal każdy, kto tylko chciał. Jednocześnie stała się inna ciekawa rzecz – mało ciekawe z początku druki zamieniły się wkrótce w bogate w treść, graficzne peany na rzecz swoich małych ojczyzn. Szybko stały się obiektem zainteresowań kolekcjonerskich, a ich emitenci doskonale wyczuli promocyjny charakter druków, wypuszczając do 1924 r. na rynek tysiące odmian notgeldów.

Pomorskie pieniądze zastępcze to ciekawy i barwny wyraz przywiązania ich emitentów do swojego miejsca pochodzenia. Przedstawiają one obrazy o charakterze historycznym, krajoznawczym, gospodarczym czy patriotycznym.

Notgeldy to również pomysł na ciekawe i dużo tańsze kolekcjonerstwo. Nie wydając stosunkowo dużych pieniędzy (poza tzw. „białymi krukami, których górna granica cen nie jest niczym ograniczona) w odróżnieniu od często nieuzasadnionych wysokich cen znanych z rynku przedwojennych pocztówek, daje możliwość stworzenia barwnego, krajoznawczego i unikalnego zbioru. I podobnie jak z treści widokówek pozwalającego poznać ciekawe miejsca, historie, a nawet ludzkie losy.

dr Wojciech Kuźmiński